প্ৰশ্নাৱলীৰ সমাধান

১। কেতিয়াৰ পৰা মণিপুৰী সকলে অসমত স্থায়ীভাৱে বসবাস কৰিব আহিছে?
উত্তৰ: ১৮১৯ খ্ৰীষ্টাব্দত মান সেনাই মণিপুৰ ৰাজ্য আক্ৰমণ কৰাৰ পিছৰে পৰা মণিপুৰীসকলে কাছাৰ জিলাত স্থায়ীভাৱে বসবাস কৰিবলৈ লয়।

২। ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুচ্ছেদত মণিপুৰী ভাষা কিমান চনত অন্তর্ভুক্ত হয়?
উত্তৰ: ১৯৯২ চনত মণিপুৰী ভাষা ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত অন্তর্ভুক্ত হয়।

৩। মণিপুৰী মীতৈ/মৈতৈসকলৰ সমাজত সাতটা য়েক ছালাইৰ নাম কি কি?
উত্তৰ: মঙাং (নিংথৌজা), লুৱাং, খুমন, মোইৰাং, অঙোম, খাবা-ঙানবা আৰু চেংলৈ।

৪। মনিপুৰী মীতৈ/মৈতৈসকলৰ নিজা ঘৰত পূজা-অৰ্চনা কৰা দেৱ-দেৱীৰ নাম কি কি?
উত্তৰ: লাইনিংথৌ ছানামহী আৰু ইমা লৈমৰেণ শিদবী।

৫। লাই হৰাওবা কি? বছৰৰ কি মাহত লাই হৰাওবা উৎসৱ পালন কৰা হয়? লাই হৰাওবা উৎসৱত ব্যৱহাৰ কৰা এবিধ বাদ্যযন্ত্ৰৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: লাই হৰাওবা হৈছে মণিপুৰীসকলৰ এক কৃষিভিত্তিক উৎসৱ আৰু লোকাচাৰ, অৰ্থাৎ ‘নেদেখাজনৰ সন্তোষ সাধন’। পাঠত বৰ্তমানে এই উৎসৱটো বছৰৰ কোন নিৰ্দিষ্ট মাহত পালন কৰা হয় সেইটো উল্লেখ কৰা হোৱা নাই। লাই হৰাওবা উৎসৱত ব্যৱহাৰ কৰা মুখ্য বাদ্যযন্ত্ৰ হ’ল পেনা।

৬। মণিপুরী মীতৈ/মৈতৈসকলৰ কিছুমান নাচৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: থাবল চোংবি, মাইবী জগোই (লাই হৰাওবা নৃত্য) আদি।

চমুটোকা লিখা

(ক) নাওৰিয়া ফুলো
উত্তৰ: নাওৰিয়া ফুলো আধুনিক মণিপুৰী সাহিত্যৰ বাটকটীয়া আছিল। ১৮৮৮ চনত হাইলাকান্দি জিলাত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। শিক্ষকতাৰ সময়তে সাহিত্যিক কাৰ্য আৰম্ভ কৰিছিল; হিন্দু উপাখ্যানৰ আধাৰত পাঁচখন নাটক আৰু ১৯খন কবিতা-নিৱন্ধ ৰচনা কৰিছিল। ১৯৩০ চনত অপোকপা মৰূপ (অপোকপা সমাজ) গঠন কৰিছিল।

(খ) নৃত্যগুৰু কে. যতীন্দ্র সিংহ
উত্তৰ: কে. যতীন্দ্র সিংহ এগৰাকী বিশিষ্ট নৃত্যশিল্পী; পিতৃৰ পৰা নৃত্য-সাংস্কৃতিক শিক্ষা লাভ কৰিছিল। বিশ্ব ভাৰতী শান্তিনিকেতনৰ সংগীত বিভাগত অধ্যাপক (পুনৰাৱসৰগ্ৰহণ কৰা) আছিল। বহু নৃত্য সংযোজন আৰু নতুন নৃত্যশৈলী গঢ়া বাবে তেওঁক ‘নৃত্যগুৰু’ আৰু ‘নৃত্যরত্ন’ উপাধিতে সন্মান কৰা হৈছে।

(গ) সমাজসেবিকা সৰস্বতী সিংহা
উত্তৰ: সৰস্বতী সিংহা অসমৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ প্ৰথমগৰাকী মণিপুৰী মহিলা অধিবক্তা আৰু সমাজসেৱিকা। হোজাইত ‘পান মণিপুৰী লিটাৰেৰী ফ’ৰাম’ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল আৰু ‘মৈৰা পাইবী লুপ’ (জোৰলোৱা মহিলা বাহিনী) গঠন কৰি নাৰী চেতনা জাগ্ৰত কৰিছিল। ২০১২ চনত তেওঁক ‘সমাজসেবিকা’ উপাধি আৰু বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল।

(ঘ) নোংথোম্বম বিদ্যাপতি সিংহ
উত্তৰ: নোংথোম্বম বিদ্যাপতি সিংহ ১৯১২ চনত হাইলাকান্দিত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ মণিপুৰীসকলৰ বাহিৰত থকা মণিপুৰীসকলৰ প্ৰথম এম.এল.এ. ৰূপে ১৯৪৬ চনত অসম বিধান সভালৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল। মণিপুৰী ভাষাক শিক্ষাৰ মাধ্যম হিচাপে স্বীকৃতি দিয়াৰ দাবী আগবঢ়াই বিদ্যালয়-উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।

অতিৰিক্ত প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (Extra Questions and Answers)

চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন

১। মণিপুৰী ভাষাৰ লিপিৰ নাম কি?
উত্তৰ: মীতৈ ময়েক।

২। মণিপুৰী সমাজত গাঁওবুঢ়াক কি বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰ: খুন অহন।

৩। লাই হৰাওবা উৎসৱৰ প্ৰধান শিল্পী কোন?
উত্তৰ: মাইবা-মাইবী।

৪। মণিপুৰী নৱবৰ্ষ উৎসৱটোৰ নাম কি?
উত্তৰ: শজিবু চৈৰাওবা।

৫। নাওৰিয়া ফুলোৰ পিতৃ আৰু মাতৃৰ নাম কি আছিল?
উত্তৰ: পিতৃ—নাওৰেম চাওবা; মাতৃ—থম্বৌ দেৱী।

৬। সৰস্বতী সিংহাই হোজাইত কি সংগঠন প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল?
উত্তৰ: ‘পান মণিপুৰী লিটাৰেৰী ফ’ৰাম’ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।

৭। নৃত্যগুৰু কে. যতীন্দ্র সিংহই ক’ৰ পৰা নৃত্যৰ তালিম লৈছিল?
উত্তৰ: পিতৃ আৰু মণিপুৰৰ বিখ্যাত গুৰুওৰ পৰা (গুৰু লোকেশ্বৰ, গুৰু অমুবী, গুৰু অতোম্বা) নৃত্যৰ তালিম লৈছিল।

৮। নোংথোম্বম বিদ্যাপতি সিংহই কোনটো সংঘৰ সভাপতিত্ব কৰিছিল?
উত্তৰ: ১৯৩৯ চনত কাছাৰ মণিপুৰী যুৱ সংঘৰ সভাপতিত্ব কৰিছিল।

৯। মণিপুৰী সমাজত ‘ঘুমনাক’ বা ‘শাগৈ’ কাক বোলে?
উত্তৰ: প্ৰতিটো খেল বা উপখেলৰ বিভাজনক ‘ঘুমনাক’ বা ‘শাগৈ’ বুলি কোৱা হয়।

১০। নৃত্যগুৰু কে. যতীন্দ্র সিংহই কোন দুখন টেলিফিল্মত অভিনয় কৰিছিল?
উত্তৰ: ‘ত্ৰিধাৰ’ আৰু ‘মীৰজিঙ্গাঁনসা’ নামৰ টেলিফিল্ম দুটাত অভিনয় কৰিছিল।

দীঘল উত্তৰৰ প্ৰশ্ন

১। অসমলৈ মণিপুৰীসকলৰ প্ৰব্ৰজনৰ ইতিহাস আৰু বসতি অঞ্চলৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: মণিপুৰীসকলৰ অসমলৈ প্ৰব্ৰজন ১৮১৯ খ্ৰীঃত মান সেনাই মণিপুৰ ৰাজ্য আক্ৰমণ কৰাৰ লগত জড়িত। মানৰ অত্যাচাৰ আৰু অসহ্য অৱস্থাৰ ফলত বহু মণিপুৰীয়ে কাছাৰ, ছিলেট আদি অঞ্চললৈ পলায়ন কৰিছিল; তাৰপিছতেই কিছুবোৰ স্থায়ী বসতি স্থাপন কৰে—বিশেষকৈ কাছাৰ জিলাত। কালক্রমে বৰাক উপত্যকাৰ কাছাৰ, হাইলাকান্দি, কৰিমগঞ্জ লগতে ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ হোজাই, গুৱাহাটী, ওদালগুৰি, কাৰ্বি আংলং, ডিমা-হাচাও, শিৱসাগৰ, ডিব্ৰুগড়, গোলাঘাট, লখিমপুৰ আদি জিলাত মণিপুৰী জনগোষ্ঠীৰ বিস্তাৰ দেখা যায়।

২। মণিপুৰী সমাজৰ গাঁথনি আৰু ধৰ্মীয় বিশ্বাসৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰ: মণিপুৰী মৈতৈ সমাজ সাতটা ‘য়েক-ছালাই’ (ক্লান) বা খেলত বিভক্ত—প্ৰত্যেক খেলৰ অন্তৰ্গত বহু উপখেল থাকে, যাক ‘ঘুমনাক’ বা ‘শাগৈ’ বুলি কোৱা হয়। সামাজিক সংগঠনটোৱে পৰস্পৰসহযোগ, বংশ-উন্নতি আৰু বিধানসমূহ অনুগত ৰাখে। ধৰ্মদৃষ্টিত মৈতৈসকলে মূলতে বৈষ্ণৱ ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছিল; তথাপিও গৃহ আৰাধ্য দেৱতা হিচাপে ‘লাইনিংথৌ ছানামহী’ আৰু ‘ইমা লৈমৰেণ শিদবী’ৰ পূজা প্ৰচলিত। নাৰীসম্ভাগৰ গুৰুত্ব প্ৰচলিত—অনেক অনুষ্ঠান নাৰীৰ উপস্থিতিৰ অবিহনে আৰম্ভ নহয়।

৩। নাওৰিয়া ফুলোৰ জীৱন আৰু সাহিত্যলৈ তেওঁৰ অৱদানৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তর: নাওৰিয়া ফুলো আধুনিক মণিপুৰী সাহিত্যৰ বিগীনীয়া পুৰুষ। তেওঁ শিক্ষা আৰু সাহিত্য দুয়োত সক্ৰিয় আছিল; হিন্দু উপাখ্যানক আধাৰ কৰি বহু নাটক ৰচনা কৰি মঞ্চীয় জীৱনত প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছিল। তেওঁৰ নাট্য, কবিতা আৰু নিৱন্ধসমূহে মণিপুৰী সাহিত্যৰ আধুনিকীকৰণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ল’লে। অপোকপা মৰুপৰ দৰে সংগঠনগৰাকীয়ে সাহিত্য-সাহিত্যিক সক্ৰিয়তা আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰচাৰ-প্ৰসাৰক মঞ্চ প্ৰদান কৰিছিল।

৪। নৃত্যগুৰু কে. যতীন্দ্র সিংহৰ জীৱন আৰু নৃত্য শিল্পৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ অৱদানৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰ: নৃত্যগুৰু কে. যতীন্দ্র সিংহ মণিপুৰী নৃত্য-সংস্কৃতিৰ অন্যতম দ্বাৰপ্ৰহৰী। শৈশৱৰ পৰা পিতৃ আৰু গুৰুবৃন্দৰ পৰা শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি তেওঁ সদায় নৃত্যৰ বিকাশত লাগি থাকিল। বিশ্ব ভাৰতী শান্তিনিকেতনত অধ্যাপনাৰ সময়ত মণিপুৰী নৃত্যৰ ইতিহাস, প্ৰযুক্তি আৰু প্ৰচাৰ-প্ৰসাৰত অগ্রণী ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। নতুন সংযোজনৰ জৰিয়তে মণিপুৰী নৃত্যক ৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চত প্ৰচলিত কৰা তেওঁৰ সফলতা উল্লেখযোগ্য।

৫। সৰস্বতী সিংহাৰ সমাজসেৱা আৰু নাৰী জাগৰণৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: সৰস্বতী সিংহা মহিলাৰ ক্ষমতায়ন তথা সমাজসেৱাৰ ক্ষেত্ৰত এগৰাকী অনুপ্ৰেৰক ব্যক্তি। ‘পান মণিপুৰী লিটাৰেৰী ফ’ৰাম’ৰ জৰিয়তে সাহিত্যিক আৰু সাংস্কৃতিক জাগৰণ ঘটাইছিল; ‘মৈৰা পাইবী লুপ’ৰ দৰে সংগঠনে বিশেষকৈ মাদকদ্ৰব্য আৰু জুৱাৰ বিৰুদ্ধে মহিলা-সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বে নাৰীয়ে ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক মঞ্চত অধিক সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ আৰম্ভ কৰিছিল। ২০১২ চনত প্ৰকাশিত সন্মানই তেওঁৰ কামৰ স্বীকৃতি।

৬। নোংথোম্বম বিদ্যাপতি সিংহৰ ৰাজনৈতিক জীৱন আৰু শিক্ষাৰ প্ৰতি তেওঁৰ অৱদানৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰ: নোংথোম্বম বিদ্যাপতি সিংহ ১৯৪৬ চনত অসম বিধান সভালৈ নিৰ্বাচিত হৈ মণিপুৰীসকলৰ ৰাজনীতিত কণ্ঠ তুলে ধৰা প্ৰথম নেতাসকলৰ ভিতৰত এগৰাকী। তেওঁ মণিপুৰী ভাষাৰ শিক্ষাগত স্বীকৃতিৰ বাবে অবিৰত দাবী আগবঢ়াইছিল আৰু স্থানীয় বিদ্যালয়-উন্নয়নত জোৰ দিছিল—সোনাই এম. জি. স্কুলৰ উচ্চতৰ শিক্ষাৰ প্ৰবর্তন তেওঁৰ প্ৰচেষ্টাৰ ফল।

৭। মণিপুৰী ভাষাৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰ: মৈতৈ (মণিপুৰী) ভাষা তিব্বত-বর্মীয় ভাষা পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত। মৈতৈ ময়েক নামেৰে ইয়াৰ নিজস্ব লিপি আছে। ১৯৯২ চনত মণিপুৰী ভাষা ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুচ্ছেদত অন্তর্ভুক্ত হোৱাৰ পিছত ভাষাৰ শিক্ষাৰ আৰু প্ৰচাৰৰ ক্ষেত্ৰত অধিক সুবিধা প্ৰদান কৰা হৈছে। বৰ্তমান মণিপুৰী ভাষাত সাহিত্য, নাটক, গান আৰু শিক্ষাসামগ্ৰী উপলব্ধ হৈছে।

৮। লাই হৰাওবা উৎসৱৰ বিষয়ে বিতংকৈ আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: লাই হৰাওবা মণিপুৰী সমাজৰ এখন মুখ্য কৃষি-লোক উৎসৱ, যি মূলত বীজ ৰোপণ আৰু কৃষি-বৃদ্ধিৰ আশিস প্ৰদানে নিবদ্ধ। উৎসৱত মাইবা-মাইবীয়ে কেন্দ্ৰীয় ভুমিকা পালন কৰে; পেনা বাদ্যত বাদ্যসঙ্গীত আৰু গীত-নৃত্যৰ জৰিয়তে লোকজ সংস্কৃতিৰ ৰস প্ৰকাশ পায়। উৎসৱই সামাজিক মিলন, পৰস্পৰ শ্রদ্ধা আৰু নৃত্য-সাহিত্যিক পৰম্পৰা সংৰক্ষণৰ বাবে গুরত্বপূৰ্ণ।

৯। মণিপুৰী সমাজত নাৰীৰ ভূমিকা কেনে?
উত্তৰ: মণিপুৰী সমাজত নাৰীসমূহৰ অৱস্থান বিশেষ—পবিত্ৰ অনুষ্ঠান, ধৰ্মীয় কাৰ্য আৰু সামাজিক উৎসৱত নাৰীৰ উপস্থিতি অত্যাবশ্যক বুলি গণ্য। বহু অনুষ্ঠান নাৰীৰ অংশগ্ৰহণ অবিহনে আৰম্ভ নহয়, আৰু তেওঁলোক পৰম্পৰাগত সাজ-পাৰ আৰু সাংস্কৃতিক কাৰ্যত সমানভাৱে অংশ লয়। এই প্ৰথাই নাৰীৰ সামাজিক মান আৰু গৌৰৱ বঢ়াই।

১০। নৃত্যগুৰু কে. যতীন্দ্র সিংহৰ বিশ্ব ভাৰতী শান্তিনিকেতনত কৰ্মজীৱনৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তর: কে. যতীন্দ্র সিংহ ১৯৬৫ চনত বিশ্ব ভাৰতী শান্তিনিকেতনলৈ গৈ নৃত্য-শিক্ষাৰ উপৰি অধ্যাপনাত নিযুক্ত আছিল। তেওঁ পাঠ্যক্ৰম সংযোজন, কৰ্মশালা আয়োজন আৰু সাংস্কৃতিক বিনিময়ৰ জৰিয়তে মণিপুৰী নৃত্য আৰু ৰবীন্দ্ৰনাট্যৰ সংমিশ্ৰণে নতুন দিশ প্ৰদান কৰিছিল। অধ্যাপকৰূপে তেওঁৰ দীর্ঘকালীন কৰ্মজীৱনৰ সময়ত বহু শিক্ষাৰ্থী প্ৰশিক্ষিত হৈছে; ২০১০ চনত তেওঁ অৱসৰ গ্ৰহণ কৰিছিল।