seba visamoccharit shabd

SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द (Samoccharit Shabd) | Assam Eduverse

Chapter Overview:

SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द content provided by Assam Eduverse is prepared strictly according to the latest SEBA and ASSEB syllabus. These refined SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द notes are specially designed for Class 9 and Class 10 Hindi (MIL) students and are an important part of SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द exam preparation.

These structured SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द materials help students clearly understand words that sound the same but have different meanings in the Hindi language. With simple explanations of समोच्चरित शब्द की परिभाषा and exam-relevant usage, the SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द notes make grammar learning easy, clear, and scoring.

These practical SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द notes improve exam readiness by offering concise, syllabus-based explanations. The focused coverage of SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द, including meaning-identification questions, helps students confidently answer grammar questions asked in SEBA and ASSEB examinations.

To score high marks, students should thoroughly revise these SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द notes. The balanced presentation and repeated practice of SEBA Hindi Grammar समोच्चरित शब्द strictly follow the latest exam pattern. These expert-prepared SEBA Hindi MIL grammar solutions from Assam Eduverse ensure strong conceptual clarity and excellent performance in Hindi grammar.

SEBA / ASSEB Hindi Grammar – समोच्चरित शब्द की परिभाषा और प्रयोग

समान प्रतीत होने वाले भिन्नार्थक शब्द

  1. अन—अन्न, आज्ञा
    अन्य—दूसरा

  2. अचार—आम, नींबू आदि का अचार
    आचार—चाल-चलन

  3. अंतर—भेद
    अंतर—भीतर

  4. अलि—भौंरा
    आली—सखी

  5. इन्द्र—इन्द्राणी
    इन्दिरा—लक्ष्मी

  6. स्त्री—प्रेस
    स्त्री—महिला

  7. अविलम्ब—शीघ्र (जल्दी)
    अवलम्बन—सहारा, आधार

  8. अनल—आग
    अनिल—वायु

  9. अवधि—समय, सीमा
    अवधी—अवध की भाषा

  10. अपेक्षा—बढ़कर, वजिनक (Than)
    उपेक्षा—अनादर (Neglect)

  11. अप—छोटा (कम)
    अप—पीछे

  12. अर्क—सूर्य
    अर्क—सत्य

  13. आसन—बैठने के लिए कोई वस्तु
    आसन—समीप होना

  14. अशक्त—शक्तिहीन
    आसक्त—किसी पर मोहित होना

  15. अचल—पर्वत
    अचला—पृथ्वी

  16. असित—काला
    अशित—खाया हुआ

  17. अंक—गोद
    अंग—शरीर का भाग

  18. अश्व—घोड़ा
    अश्म—पत्थर

  19. अपचार—अपराध
    उपचार—इलाज

  20. अन्याय—गैर-इंसाफी
    अन्याय—दूसरे-दूसरे

  21. आभरण—गहना
    आमरण—मृत्युपर्यन्त

  22. अवसान—अंत
    आसान—सरल

  23. इतर—दूसरा
    इत्र—सुगंधित द्रव्य

  24. अपकार—बुराई, बुरा करना
    उपकार—भलाई, भला करना

  25. और—तरफ
    और—तथा

  26. अभिमान—सच्चा गर्व
    अहंकार—झूठा गर्व

  27. अटल—बहुत गहरा
    अटल—काफी, पर्याप्त

  28. अनभिज्ञ—जिसे किसी बात का पता न हो
    अभिज्ञ—जानकार, निपुण

  29. अर्थ—किसी पदार्थ का मूल्य
    अर्घ्य—भेंट योग्य वस्तु/पूजा द्रव्य

  30. आँधी—हवा का तेज चलना
    आधी—आधा भाग

  31. अगम—जहाँ न पहुँचा जा सके
    दुर्गम—जहाँ पहुँचना कठिन हो

  32. आदि—अभ्यस्त
    आदि—आरम्भ

  33. उपयुक्त—ठीक
    उपयुक्त—ऊपर कहा गया

  34. अम्ब—माता
    अम्बु—जल

  35. आर्त—दुखी
    आर्द्र—गीला

  36. आकर—खान
    आकार—रूप

  37. अवस्था—उम्र
    व्यवस्था—प्रबन्ध

  38. अज—ब्रह्मा

  39. अकथ्य—बिना थके
    अकथ—जो कहा न जा सके

  40. उभय—दोनों
    अभय—निर्भय

  41. अंश—भाग
    अंस—कंधा

  42. अर्थ—धन
    अर्घ्य—पूजा की सामग्री

  43. अनिष्ट—बुराई
    अनिष्ट—निष्ठाहीन

  44. उपभोग—बुरा व्यवहार
    उपभोग—आस्वादन

  45. अभिराम—सुन्दर
    अविराम—लगातार

  46. इत—इस ओर
    इति—समाप्ति

  47. अंत—समाप्ति
    अन्य—नीच

  48. अभिहित—उक्त, मानित
    अविहित—अनुचित

  49. आहूत—बुलाया हुआ
    आहुत—निमंत्रण

  50. उद्घृत—उखड़ा
    उद्धत—तैयार

  51. कर्म—कार्य
    क्रम—सिलसिला

  52. कृपण—कंजूस
    कृपाण—छोटी तलवार

  53. कुल—वंश, सब
    कूल—किनारा

  54. कृति—रचना
    कृति—निपुण, परिश्रमी

  55. कोश—खजाना
    कोश—शब्द-भंडार

  56. गज—हाथी
    गज—नाप (Yard)

  57. ग्रह—नक्षत्र
    गृह—घर

  58. घटा—घड़ी
    घटा—बादलों का समूह

  59. जलज—कमल
    जलद—बादल

  60. दिन—दिवस
    दीन—गरीब

  61. दिशा—तरफ
    दशा—अवस्था

  62. नाग—पर्वत
    नाग—साँप

  63. नियति—निश्चित
    नीयत—इच्छा

  64. पथ—रास्ता
    पथ्य—रोगी का आहार

  65. फल—परिणाम
    फल—खाने की वस्तु

  66. वात—वायु
    वात—बातचीत

  67. वदन—मुख
    वदन—शरीर

  68. वास—गंध
    वास—निवास

  69. शोक—दुःख
    शौक—लगाव

  70. हंस—पक्षी
    हँस—हँसना

  71. केसर—अयाल, शेर की गर्दन के बाल
    केशर—कुंकुम

  72. खान—धातु निकालने का स्थान (Mines)
    खान—महान पुरुष का संबोधन

  73. खाना—खाने की वस्तु (Food)
    खाना—घर

  74. ग्रंथ—पुस्तक
    ग्रंथि—गाँठ

  75. गत—बीता हुआ
    गति—चाल

  76. गुरु—उपाय
      गुरु—शिक्षक, भारी

  77. ग्रह—सूर्य, चन्द्र आदि नक्षत्र
    गृह—घर

  78. गड़ना—घुसना
      गणना—गिनती

  79. गज—हाथी
    गज—एक नाप (Yard)

  80. गदा—एक हथियार
    गधा—एक जानवर

  81. घट—घड़ा
    घटा—बादलों का समूह

  82. चरण—पैर
    चारण—भाट

  83. चर्म—चमड़ा
    चर्म—अंतिम

  84. छटा—सुंदरता
    छठा—छठवाँ

  85. चपल—चंचल
    चपला—बिजली

  86. छात्र—विद्यार्थी
    छत्र—छाता

  87. जलज—कमल
    जलद—बादल

  88. जरा—तनिक
    जरा—बुढ़ापा

  89. ढिलाई—धीला
    ढलाई—ढालना

  90. तरणि—सूर्य
    तरणि—नौका

  91. ताप—गर्मी
    तप—तपस्या

  92. दूत—संदेश वाहक
    दूत—जासू

  93. द्रव—तरल पदार्थ
    द्रव्य—धन

  94. दीप—हाथी
    दीप—द्वीप

  95. दिन—दिवस
    दीन—गरीब

  96. देश—राज्य
    देश—शत्रु, बैर

  97. दिशा—तरफ
    दशा—अवस्था

  98. धर्म—सत्य, न्याय
    मत—पंथ, संप्रदाय

  99. नाग—पर्वत
    नाग—साँप

  100. नारी—स्त्री
    नाड़ी—नब्ज

  101. नियति—निश्चित
    नीयत—इच्छा

  102. निर्वाण—मोक्ष
    निर्माण—बनाना

  103. न्याय—नीति
    न्याय—नया

  104. निर्जर—देवता
    निर्जर—झरना

  105. निधन—मृत्यु
    निधन—गरीब

  106. नीहार—देखना
    नीहार—ओस

  107. प्रसाद—देवता को चढ़ाया गया
    प्रसाद—कृपा

  108. प्रचार—बात फैलाना
    प्रसार—विस्तार

  109. पथ—रास्ता
    पथ्य—रोगी का आहार

  110. प्रमाण—साक्ष्य
    परिमाण—नाप-तोल

  111. प्रकार—तरह
    प्रकार—किला

  112. प्रहार—मारना
    परिहार—त्याग

  113. प्रकृति—स्वभाव
    प्रकृति—पदार्थ

  114. पक्व—पका हुआ
    पक्का—मजबूत

  115. पतन—गिरना
    पतन—बंदरगाह

  116. वात—वायु
    वात—बात

  117. वदन—शरीर
    वदन—मुख

  118. वसन—कपड़ा
    व्यसन—बुरी आदत

  119. वास—गंध
    वास—निवास

  120. भवन—घर
    भुवन—संसार

  121. भ्रमण—घूमना
    भरण—पालन

  122. मनोज—कामदेव
    मनोज—सुंदर

  123. मूल—जड़
    मूल्य—कीमत

  124. मणि—रत्न
    फणि—सर्प

  125. राज—शासन
    राज—गुप्त बात

  126. लक्ष—एक लाख
    लक्ष्य—निशाना

  127. वर्ण—रंग
    व्रण—घाव

  128. व्रत—उपवास
    वृत्त—गोल आकार

  129. वक्ष—छाती
    वृक्ष—पेड़

  130. शोक—दुःख
    शौक—लगाव

  131. शकल—टुकड़ा
    सकल—पूरा

  132. श्याम—संध्या
    श्याम—काला

  133. सुरमा—आँखों में डालने का
    सुरमा—योद्धा

  134. संग—साथ
    संघ—समूह

  135. सुधि—स्मरण
    सुधी—विद्वान

  136. हय—घोड़ा
    हृदय—दिल

  137. हास—हँसी
    ह्रास—पतन

  138. हंस—एक पक्षी
    हँस—हँसना

  139. हरि—भगवान
    हरी—हरे रंग की

  140. हंस—एक पक्षी
    हँस—हँसना

  141. हर—ले जाने वाला
    हरि—भगवान

  142. हाट—बाज़ार
    हाट—साप्ताहिक मेला

  143. हवन—यज्ञ
    भवन—घर

  144. हीन—रहित
    हीन—तुच्छ

  145. होल—छेद
    होली—त्योहार

  146. क्षमा—माफ़ी
    क्षमा—धरती

  147. क्षीर—दूध
    क्षीर—जल

  148. क्षय—नाश
    क्षय—रोग (टी.बी.)

  149. क्षति—हानि
    क्षत्र—योद्धा वर्ग

  150. ज्ञान—बोध
    ज्ञान—सूचना

  151. ज्ञात—परिचित
    अज्ञात—अपरिचित

  152. त्रुटि—गलती
    त्रुटि—कमी

  153. त्राण—रक्षा
    त्राण—शरण

  154. दमन—दबाना
    दमन—नाश

  155. दया—करुणा
    दया—कृपा

  156. दिश—आदेश
    दिशा—तरफ़

  157. दृष्टि—नज़र
    दृष्टि—विचार

  158. नयन—आँख
    नयन—जल

  159. न्यास—जमा करना
    न्यास—अर्पण

  160. पद—चरण
    पद—पदवी

  161. पाश—फंदा
    पाश—बंधन

  162. पार—उस ओर
    पार—समाप्त

  163. पृष्ठ—पन्ना
    पृष्ठ—पीछे का भाग

  164. प्राण—जीवन
    प्राण—प्रिय

  165. बाण—तीर
    बाण—शब्द

  166. बलि—दान
    बलि—त्याग

  167. भाव—भावना
    भाव—मूल्य

  168. भुज—भुजा
    भुज—खाना

  169. मति—बुद्धि
    मति—सलाह

  170. मान—सम्मान
    मान—माप

  171. मेष—राशि
    मेष—भेड़

  172. यश—कीर्ति
    यश—प्रशंसा

  173. योग—जोड़
    योग—साधना

  174. राग—संगीत
    राग—प्रेम

  175. रस—स्वाद
    रस—काव्य रस

  176. रूप—आकार
    रूप—सुंदरता

  177. लिपि—लिखावट
    लिपि—लिखने की शैली

  178. वध—हत्या
    वध—मार

  179. वस्तु—चीज
    वस्तु—विषय

  180. शक्ति—बल
    शक्ति—देवी

  181. शब्द—वाणी
    शब्द—ध्वनि

  182. श्रद्धा—विश्वास
    श्रद्धा—भक्ति

  183. सार—निष्कर्ष
    सार—रस

  184. सिद्ध—पूर्ण
    सिद्ध—योगी

  185. सूत्र—धागा
    सूत्र—नियम

  186. स्थल—जगह
    स्थल—भूमि

  187. स्वर—आवाज़
    स्वर—संगीत का स्वर

  188. हवन—यज्ञ
    हवन—आहुति

  189. हिम—बर्फ
    हिम—शीत

  190. हेम—सोना
    हेम—पीला रंग

  191. कनक—सोना
    कनक—धतूरा

  192. कर—हाथ
    कर—कर (टैक्स)

  193. पत्र—पत्ता
    पत्र—चिट्ठी

  194. ताल—जलाशय
    ताल—संगीत की मात्रा

  195. हल—खेती का औज़ार
    हल—समस्या का समाधान

  196. अंक—संख्या
    अंक—गोद

  197. पद—चरण
    पद—पदवी

  198. मूल—जड़
    मूल—कीमत

  199. धारा—प्रवाह
    धारा—कानून की धारा

  200. पात्र—बर्तन
    पात्र—योग्य व्यक्ति

🎓 About Assam Eduverse

Assam Eduverse is the best educational platform in Assam, offering SEBA, AHSEC (ASSEB), SCERT, CBSE, and Assam Board Solutions along with study materials, notes, and exam preparation guides to help students learn smarter and score higher.

Our expert-prepared answers and MCQs follow the latest Assam Board Syllabus and NCERT Syllabus. We make learning simple, accessible, and effective for all students preparing for board or competitive exams.📘 Visit Assam Eduverse for free Assam Board Solutions, notes, and Study Materials prepared by experts.

Leave a Comment